(www.hongkongfp.com/2015/07/12/in-pictures-cooling-off-at-the-swimming-pool-in-china/)
‘We zijn met te veel’, een uitdrukking die soms weleens uit de mond komt van iemand die hopeloos op zoek is naar een oplossing voor de grote problemen van deze wereld. Maar als er dan wordt gevraagd naar de grootste oorzaak van klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit leest men in de media steeds over het toenemende vliegverkeer, de toenemende vleesconsumptie, …
Samen met vele andere onderzoekers en wetenschappers ben ik van mening dat overbevolking inderdaad de grote boosdoener is. Niet overtuigd? In wat volgt ga ik een poging doen om je te overtuigen. Voor een meer uitgebreide aanpak verwijs ik graag naar de website www.mindermensen.be.
Luchtvervuiling en de file
Laten we beginnen met de luchtvervuiling en de fileproblematiek in Vlaanderen. Ik zou dit graag verduidelijken met twee simpele stellingen: 10 000 dieselauto’s vervuilen meer dan 5 000 dieselauto’s, en een file met 10 000 wagens is langer dan een file met 5 000 wagens. Hopelijk gaan jullie akkoord met deze stellingen. Een aantal onder jullie zal ongetwijfeld denken dat de dieselauto binnenkort vervangen zal worden door de ‘milieuvriendelijke’ elektrische wagen. Dit zal voor een deel ongetwijfeld zo zijn, maar wat als die elektriciteit wordt opgewekt door kerncentrales of bruinkoolcentrales? Wat met de milieu-impact van de productie van deze elektrische wagens? Wat met de recyclage van afgedankte elektrische wagens? Allemaal uitdagingen die voorlopig onopgelost zijn. Conclusie: ook 10 000 elektrische wagens vervuilen meer dan 5 000 elektrische wagens en de file met 10 000 wagens blijft langer dan de file met 5 000 wagens. Vandaag de dag zetten de grote autoconcerns nog volop in op het zuiniger maken van de bestaande verbrandingsmotoren, al dan niet met sjoemelsoftware. Ondanks hevig gelobby vanuit de auto- en oliesector en de zeer lakse EU-wetgeving worden auto’s toch zuiniger in verbruik en stoten ze minder uit dan vroeger. Maar hoe valt dit te rijmen met de nog steeds toenemende uitstoot aan NOx en CO2 in de transportsector? Juist ja, de efficiëntie die de autosector boekt gaat volledig teniet door het toenemend aantal auto’s op onze wegen.
De efficiëntie die de autosector boekt gaat volledig teniet door het toenemend aantal auto’s op onze wegen.
Hoe gaan we dan in godsnaam onze uitstoot kunnen verminderen? Men zit al wereldwijd met een gigantische autovloot maar er zijn nog steeds meer mensen die op een auto wachten dan mensen die reeds een auto bezitten. De honger naar ‘auto’-mobiliteit is nog niet gestild en zal komende jaren nog serieus toenemen. Als iedereen die zich een auto kan aanschaffen dit ook daadwerkelijk doet zitten we met een extreem groot probleem. Allemaal dus toch maar elektrisch rijden? Ja, maar hoe zit het met de schaarse grondstoffen die nodig zijn om die miljoenen elektrische wagens te maken? Die voorraden geraken ook stilaan uitgeput. Hoe gaan we die massale hoeveelheden energie op een milieuvriendelijke manier opwekken?
Of we nu met een verbrandingsmotor of elektrisch rijden, de natuur en de biodiversiteit zullen moeten inboeten.
Of we nu met een verbrandingsmotor of elektrisch rijden, de natuur en de biodiversiteit zullen moeten inboeten want men zal natuurreservaten moeten aansnijden om op zoek te gaan naar nieuwe olievoorraden en mijnen om de auto industrie te voorzien van de nodige grondstoffen en energie. Recycleren dan maar? Recycleren kan inderdaad een deel van het probleem oplossen (zoals specifiek voor Vlaanderen het afschaffen van de salariswagen een deel van de oplossing kan zijn), maar de duurzaamste auto is de auto die niet gefabriceerd moet worden. Een dalende wereldbevolking kan dit vergemakkelijken.
Huisvesting
Architecten en ruimtelijke planners gebruiken graag de term ‘verdichting’. Verdichting van de huidige woonkernen moet een (tijdelijke) oplossing bieden aan de steeds toenemende vraag naar (sociale) woningen. Een vraag dat wordt veroorzaakt door een groeiende bevolking. Uiteraard kan men door te verdichten de druk op de open ruimte (tijdelijk) verlichten, daarvoor hoeft men niet gestudeerd te hebben. Bouw in elke huidige stad in Vlaanderen een multifunctionele woontoren van een kilometer hoog en men kan heel de bevolking huisvesten in appartementen. Vlaanderen is al te dicht bevolkt en zou eigenlijk nog gemakkelijk miljoenen nieuwe inwoners kunnen huisvesten, allemaal netjes opgestapeld in torenhoge woonblokken. De betonstop is een feit en de open ruimte zal drastisch toenemen ondanks een toenemende bevolking. Maar willen we dit? We zijn met meer dus moeten we maar op elkaar gaan wonen. Niet echt een beeld waar ik naar uitkijk.
Verdichting is symptoombestrijding. Enkel streven naar een dalende of stabiliserende bevolking zal de vraag naar woningen doen afnemen.
Verdichting is symptoombestrijding. Enkel streven naar een dalende of stabiliserende bevolking zal de vraag naar woningen doen afnemen. Daarbij vergeten we graag dat deze nieuwkomers ook een auto wensen, ook graag ontspannen, naar het werk moeten gaan en boodschappen doen. Het is utopisch om te denken dat de jeugd van tegenwoordig geen wagen meer wil en steeds voor de meest duurzame oplossing zal kiezen. Nee, jongeren gaan ook graag op reis en bouwen ook graag hun eigen woning in een rustige omgeving. Gevolg: onze schaarse ruimte wordt volgebouwd met winkelcentra, bedrijventerreinen, autosnelwegen, woonwijken, voetbalvelden, … en het aantal planten en dieren verdwijnen aan sneltempo omdat hun habitat steeds kleiner wordt.
Vliegen, vlees en rust
We moeten met z’n allen minder vliegen. Goed, maar wat als ik beslis om niet meer te vliegen en weet dat mijn inspanningen teniet worden gedaan door andere aardbewoners die toegetreden zijn tot de middenklasse en zich nu een vliegtuigreis kunnen veroorloven. Daar gaat dus mijn goede wil.
We moeten met z’n allen minder vlees eten. Ook goed, maar wat als ik beslis om vegetarisch te worden en weet dat mijn inspanningen teniet worden gedaan… je weet wel waar ik naartoe wil hé :-). Er is trouwens niets mis met het eten van een stukje vlees. Het is gewoon de schaal waarop vlees wordt geconsumeerd. Die is massaal en vereist een uiterst efficiënte industriële voedselproductie. De vraag is dus niet hoeveel mensen de aarde kan voeden, de vraag is welk landbouwmodel we willen nastreven en hoe we tot dit landbouwmodel kunnen komen. Kleinschalige en duurzame landbouw is iets dat ik wil promoten en zal gemakkelijker na te streven zijn met een kleinere bevolking.
De mens heeft rust nodig en daar kan technologie niet aan tegemoet komen, integendeel. Stel, je woont in een stad en het is mooi weer. Je beslist om in een nabijgelegen park of bos een wandeling te maken. Eens in het bos aangekomen merk je dat je niet de enige bent met dit idee. Daar gaat je rustige wandeling. Je wordt steeds gestoord door andere joggers, wandelaars, fietsers, mountainbikers, honden, … Met een toenemende bevolking en een krimpende ruimte voor natuur zal dit enkel erger worden.
Een voorbeeld voor de pendelaars. Je woont in een dorp en moet naar de stad pendelen voor je werk. Je neemt de trein en stelt vast dat die afgeladen vol zit. Daar gaat je rustige woon-werk rit met de trein. Je zoekt dus naar alternatieven en bedenkt om volgende keer met de fiets naar het werk te pendelen. Een geniaal idee trouwens :-)! Je hoopt op een rustige fietstocht, maar eens aangekomen in de Wetstraat sta je in een fietsfile en word je door zenuwachtige autobestuurders bijna van de baan gereden. Dit allemaal omdat we met te veel mensen de weg delen. Een oplossing lijkt om de capaciteit van het openbaar vervoer te verhogen en meer ruimte te geven aan ‘zwakke’ weggebruikers. Maar een nieuw spoor of fietspad aanleggen vraagt (publieke/private) ruimte, ruimte die ook wordt gevraagd door andere gebruikers. De beschikbare ruimte raakt op en geld zal bepalen wie de ruimte opeist.
Wat de mens ook maakt of doet, zijn aanwezigheid zal altijd een impact hebben, daarom hebben we er baat bij om met minder te zijn.
Samengevat, wat de mens ook maakt of doet, zijn aanwezigheid zal altijd een (ecologische) impact hebben, daarom hebben we er baat bij om met minder te zijn. Een keukenrol lijkt op het eerste zicht een duurzaam iets te zijn, maar wat als er miljoenen van worden geproduceerd en we daarvoor oerwouden moeten kappen om aan de vraag te voldoen? Met andere woorden, alles wat massaal geproduceerd wordt is niet duurzaam.
Bevolkingsafname als oplossing
Bij overbevolking en wat men eraan kan doen denken de mensen steeds aan horrorbeelden zoals oorlogen, epidemieën, de een kindpolitiek van China, … de non-believers zeggen dan ‘begin met je eigen’, alsof we politici gaan afstraffen omdat ze te weinig oorlogen en slachtoffers hebben gemaakt, onderzoekers gaan betalen om een dodelijke ziekte te ontwikkelen, families een premie gaan geven omdat één van hun dierbare zelfmoord heeft gepleegd, … Nee, gelukkig hoeven we niets van wat ik heb opgenoemd uit te voeren om het probleem van de overbevolking op te lossen. Maar hoe moet men het dan wel aanpakken?
Een eerste belangrijke stap is om het taboe te doorbreken, te sensibiliseren en aandacht te vragen voor overbevolking. Dit thema zou meer ruimte moeten krijgen in de media en zou op de politieke agenda moeten komen.
Het kindergeld moet afgeschaft worden.
Vervolgens zou men werk moeten maken van het kindergeld. Het kindergeld moet afgeschaft worden (waarom moet de maatschappij tenslotte geld afstaan omdat een koppel een kind wenst?). Dit kan in verschillende stappen gebeuren: in een eerste fase enkel voor het derde kind, daarna voor het tweede kind en tenslotte de volledige afschaf. Daarnaast zou men ervoor kunnen opteren om mensen die zich vrijwillig laten steriliseren een premie te geven. Vooral belangrijk is dat elke maatregel die wordt genomen vrijwillig kan ingevuld worden, men mag zeker geen verplichtingen opleggen. En ja, waarom ook niet, durven zeggen dat we al met genoeg zijn, dat deden onlangs Hugo Vandaele en Tomas Roggeman.
De Groene Vlaming 